Odgovor centralne vlasti u BiH na Covid pandemiju
Posljedice pandemije po ekonomski i zdravstveni sistem u Bosni i Hercegovini su velike. Odgovor vlasti u Bosni i Hercegovini bio je ograničen, sa zakašnjenjem i nedovoljno finansijski značajan, kako bi se odgovorilo na sve izazove tokom 2020. godine. Također, vlasti nisu ni pokušale da u vrijeme krize, dok poduzetnici, građani, zdravstvo, obrazovanje trpe velike posljedice, racionalizuju poslovanje i smanje troškove administrativnog aparata.
U ovoj publikaciji su prikazani rezultati istraživanja koliko je novca doznačeno vlastima u BiH u toku 2020. godine kroz donacije, gdje su navedena sredstva raspoređena ili utrošena, koji je iznos primljenih kredita od međunarodnih finansijskih organizacija preko Institucija BiH (MMF, Svjetska banka, EU i druge), koliko je donacija ostvareno od strane ambasada i međunarodnih organizacija u BiH, te koliko su donacija bolnice i klinički centri ostvarili u BiH.
Ključni ekonomski indikatori tokom 2020. godine u Bosni i Hercegovini pokazuju:
- Pad BDP-a od 4,3%
- Neto smanjenje broja radnih mjesta u FBiH za 13.990
- Neto smanjenje direktnih i indirektnih poreza u Bosni i Hercegovini u iznosu od 792 miliona KM
- Smanjenje izvoza iz Bosne i Hercegovine za 972 miliona KM, te smanjenje uvoza za 2,62 milijarde KM
- Pad industrijske proizvodnje od 6,2% na godišnjem nivou
- Povećanje neto broja penzionera u Bosni i Hercegovini za 11.780, uz povećanje godišnjih izdataka za 192,5 miliona KM
Kako bi negativni efekti pandemije Covid 19 bili što manji, Bosna i Hercegovina je primila tokom 2020. godine značajne kredite i donacije iz inostranstva, poput kredita Međunarodnog monetarnog fonda (MMF) u iznosu od 651.391.281 KM, ili kredita Svjetske banke u iznosu od 33.100.000,00 EUR. Pored navedenih kredita, nije zanemariv iznos i donacija međunarodnih organizacija i ambasada raznih vlada. Po ovom osnovu je prikupljeno 88.021.714 KM i 6.203.630 USD.
Pravilnim i pravovremenim iskorištavanjem primljenih kredita i donacija, pomoć privredi je trebala biti mnogo veća, a negativni efekti manji. Novac koji je Federacija BiH dobila kao dio kredita od Međunarodnog monetarnog fonda, trebao se iskoristiti za očuvanje radnih mjesta. Primjerice, ulaganjem cjelokupnog iznosa kredita u subvencije dijela plata i doprinosa, mogao se finansirati iznos od ukupno 800 KM po jednom radniku, gdje bi 400 KM bio iznos pomoći za dio neto plate, a 400 KM iznos ukupnih doprinosa. Izdvajanjem cjelokupnog iznosa kredita na ovaj način, moglo se, uz jasne kriterije, osigurati finansiranje za minimalno 166.666 radnika za tri mjeseca ili 83.333 radnika za šest mjeseci.
Najveći doprinos ovog dokumenta je u vrlo detaljnom prikazu odgovora centralne vlasti na pandemiju Covid 19 razloženom prema državnom, entitetskom i kantonalnom nivou vlasti, pružene podrške privredi i zdravstvu, te prikazu svih donacija, transfera i druge pomoći koje su dobili klinički centri i bolnice u Bosni i Hercegovini.
Smatramo poražavajućim da u vremenu zdravstvene krize neki od najvećih kliničkih centara nisu odgovorili na naš poziv na transparentnost prihoda i rashoda vezano za Covid krizu. Klinički centar Univerziteta u Sarajevu je odgovorio da su ti podaci poslovna tajna.
Kompletnu analizu možete preuzeti na ovom linku.