„Budžetska akademija“ je jednogodišnji inovativni interaktivni program obuke koji se realizira u okviru istoimenog projekta, finansiranog od strane Ambasade Kraljevine Nizozemske. Namijenjen je organizacijama civilnog društva koje kroz obuku o budžetskom procesu i kroz uključivanje u taj proces izradom novih prijedloga budžetske potrošnje i izradom i implementacijom plana zagovaranja žele uticati na odgovornije trošenje javnog novca i poboljšanje raspodjele sredstava za ostvarenje ciljeva zajednice, te sistemsko rješavanje problema populacije čije interese zagovaraju.
Sadržaj:
Šta je budžet
Budžet je procjena godišnjih prihoda i primitaka te utvrđeni iznos izdataka i drugih plaćanja države, odnosno lokalne jedinice
koje odobrava parlament/skupština, odnosno skupština lokalne jedinice u skladu s odredbama ustava i drugih zakona.
Šta je dokument okvirnog budžeta
Dokument okvirnog budžeta (DOB) predstavlja preliminarni nacrt budžeta za narednu budžetsku godinu i preliminarne procjene budžeta za sljedeće dvije fiskalne godine. DOB je osnova procesa srednjoročnog planiranja budžeta u BiH. DOB sadrži okvir rashoda uključujući početne gornje granice rashoda za narednu budžetsku godinu i preliminarne procjene za sljedeće dvije godine.
Dokumenti okvirnog budžeta se trebaju raditi po trogodišnjoj “prijenosnoj” (eng. rolling) metodologiji, prema kojoj procjena za prvu narednu godinu iz postojećeg DOB-a predstavlja početnu tačku za pripremu budžeta za narednu godinu. Ova početna procjena zatim se ažurira kako bi oslikala makroekonomske prilagodbe (npr. plate, inflaciju, demografske promjene) i nove odluke u smislu politika, odnosno nove prijedloge visokoprioritetne potrošnje i opcije uštede.
Više o dokumentu okvirnog budžeta i o načinu zagovaranja na ovom nivou, uključujući i tabele za podnošenje alternativnih prijedloga budžetske potrošnje (popunjene i prazne), možete naći u prezentaciji koju možete preuzeti na kraju ove stranice i na online modulu Budžetske akademije pod nazivom “Uključivanje OCD u budžetski proces u BiH – Izrada alternativnih prijedloga budžetske potrošnje” ovdje.
Šta je budžetski kalendar
Budžetski kalendar, odnosno raspored aktivnosti u toku godine kako bi se uticalo na dokument okvirnog budžeta, najlakše je prikazati putem pristupa u 10 koraka.
Za početak potrebno je znati razliku između programskog i “klasičnog” budžetiranja.
Tradicionalni proces planiranja budžeta raspodjeljuje sredstva na bazi ulaznih elemenata, tj. procjenjuje sredstva po ekonomskim kategorijama (koliko sredstava je potrebno za plate, koliko za materijalne troškove itd.). Programsko budžetiranje i dalje sadrži te informacije, ali i omogućava da se na osnovu definisanih programa i aktivnosti donose odluke o raspodjeli budžetskih sredstava koje se zasnivaju na ciljevima politika i željenim rezultatima.
„Pristup u 10 koraka“ prikazuje proces srednjoročnog planiranja i izrade budžeta s jasnim i logičnim rokovima, koji su usklađeni i jednaki na svim nivoima vlasti u BiH.
Prvi korak počinje u januaru, a deseti završava u decembru svake godine. Ovi koraci su međusobno zavisni – svaki korak je zavisan o različitim akterima/institucijama koji trebaju obezbijediti relevantne informacije, dati preporuke i/ili donijeti odluke u svim ključnim fazama procesa, u skladu sa budžetskim ciklusom. Sukladno navedenom, učinkovit i uspješan proces srednjoročnog planiranja budžeta zahtjeva predanost i disciplinu svih učesnika u budžetskom procesu (uključujući vlade, parlamente i ministarstva finansija na svim nivoima vlasti, Direkciju za ekonomsko planiranje (DEP), Odjeljenje za makroekonomsku analizu pri Upravnom odboru Uprave za indirektno oporezivanje (OMA) i budžetske korisnike).
Više informacija o budžetskom kalendaru možete pronaći u prezentaciji koju možete preuzeti na kraju ove stranice, te u brošuri “Vodič kroz budžet za građane” koju možete preuzeti na ovom linku.
Šta je amandman
Vlada Federacije Bosne i Hercegovine amandman definiše kao:
“Popravak, dodatak nekom zakonu, prijedlog za njegovu izmjenu i dopunu.
U Parlamentu Federacije BiH amandmane imaju pravo davati svi poslanici i ovlašteni predlagači zakona.
Podnosi se u pisanoj formi sa obrazloženjem, a ako sadrži odredbe o finansijskim obavezama, predlagač je dužan ukazati na izvore sredstava. Predlagač zakona amandmane može podnositi do kraja pretresa, a ostali 8 (osam) dana prije dana održavanja sjednice na kojoj se pretresa. Vlada može podnositi amandmane do završetka pretresa i na prijedloge zakona kojima nije predlagač. O amandmanima se izjašnjava predlagač zakona, a Vlada i kada nije predlagač. Prihvaćeni amandman postaje sastavni dio prijedloga zakona. Amandman se usvaja većinom glasova prisutnih.“
Detaljnije o amandmanima i načinu podnošenja istih u proceduru možete pročitati na online modulu Budžetske akademije “Budžetski proces u BiH – Zagovaranje kroz budžet” na ovom linku.
Zakoni o budžetu u BiH
U Bosni i Hercegovini postoje četiri zakona o budžetu:
- Zakon o finansiranju institucija BiH
- Zakon o budžetima u Federaciji Bosne i Hercegovine
- Zakon o budžetskom sistemu Republike Srpske
- Zakon o budžetu Brčko Distrikta BiH
Navedene zakone možete preuzeti klikom na neki od sljedećih linkova:
Link za preuzimanje prezentacije
Uvodnu prezentaciju za Budžetsku akademiju sa detaljnijim pojašnjenjima tema o kojima se govorilo u prethodnom dijelu teksta možete preuzeti na ovom linku.